ક્યાંક હીટવેવ તો ક્યાંક મુશળધાર વરસાદ, ક્લાઇમેટ ચેન્જથી કેવી રીતે મચી તબાહી
નવી દિલ્હી: તાજેતરમાં દુબઈમાં મુશળધાર વરસાદ પડ્યો હતો. દુબઈમાં એટલો વરસાદ પડ્યો હતો કે લગભગ બે વર્ષમાં પડેલા વરસાદ જેટલો વરસાદ હતો. UAE ના રાષ્ટ્રીય હવામાન કેન્દ્ર અનુસાર, દુબઈમાં છેલ્લા 75 વર્ષમાં પ્રથમ વખત આટલો વરસાદ જોવા મળ્યો છે. આ સાથે ઓમાન, પાકિસ્તાન અને અફઘાનિસ્તાનમાં પણ મુશળધાર વરસાદ જોવા મળ્યો હતો. પૂરમાં એટલો બધો વિનાશ થયો કે ઘણા ઘરોને નુકસાન થયું અને ઘણા લોકોના મોત પણ થયા.
જ્યાં એક તરફ મુશળધાર વરસાદે વિશ્વમાં તબાહી મચાવી છે તો બીજી તરફ ગરમીના પ્રકોપે હાહાકાર મચાવ્યો છે. તમને જણાવી દઈએ કે જ્યારે વિસ્તારોમાં તાપમાન 40 ડિગ્રીથી વધી જાય છે અને ગરમ પવનો અનુભવાય છે. ત્યારે તેને હીટ વેવ કહેવામાં આવે છે. આફ્રિકાના માલીના શહેર સાહેલમાં હીટવેવ જોવા મળ્યો હતો. ગયા મહિને માલીમાં તાપમાન 48 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી ઉપર પહોંચી ગયું હતું. માલી અને બુર્કિના ફાસોના દક્ષિણી પ્રદેશોમાં સૌથી વધુ ગરમી અનુભવાઈ હતી.
આફ્રિકામાં હીટવેવ
માલીની રાજધાની બમાકોમાં, ગેબ્રિયલ ટુરે હોસ્પિટલે જણાવ્યું હતું કે તેણે એપ્રિલના પ્રથમ દિવસોમાં 102 મૃત્યુ નોંધ્યા છે. મૃત્યુ પામેલા લોકોમાંથી લગભગ અડધા લોકોની ઉંમર 60 વર્ષથી વધુ હતી અને હોસ્પિટલે આમાંના ઘણા મૃત્યુનું કારણ હીટવેવ છે. દક્ષિણ સુદાનમાં ઉનાળાના મહિનાઓમાં તાપમાન સામાન્ય રીતે 43 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી વધુ અનુભવાયું છે.
ભારતમાં હીટવેવને લઈને એલર્ટ
ભારત વિશે વાત કરીએ તો ભારત હવામાન વિભાગ (IMD) એ ગુરુવારે દક્ષિણના રાજ્યો માટે હીટવેવની ચેતવણી આપી હતી અને ઉત્તર અને પૂર્વોત્તર ભારતમાં વરસાદની સંભાવના વ્યક્ત કરી હતી. હવામાન વિભાગે માહિતી આપી હતી કે પશ્ચિમ બંગાળના વિવિધ વિસ્તારોમાં શુક્રવાર 19 એપ્રિલથી 23 એપ્રિલ સુધી ભારે ગરમીનો અનુભવ થઈ શકે છે. ઓડિશા, આંધ્રપ્રદેશ, તેલંગાણા, તમિલનાડુમાં 19 એપ્રિલ 2024ના રોજ હીટવેવ અનુભવાઈ શકે છે. બીજી તરફ, જમ્મુ-કાશ્મીર-લદ્દાખ, હિમાચલ પ્રદેશમાં 19-20 અને 22 એપ્રિલ દરમિયાન અને ઉત્તરાખંડમાં 19-24 એપ્રિલ 2024 દરમિયાન વરસાદ જોવા મળી શકે છે.
વરસાદ અને હીટવેવનું કારણ
મુશળધાર વરસાદ મુશ્કેલીનું કારણ બની રહ્યો છે ત્યારે હીટવેવ પણ સમસ્યા બની રહી છે. પરંતુ બંને પાછળનું કારણ એક જ છે અને તે છે “ક્લાઈમેટ ચેન્જ”. હવામાનમાં સતત બદલાવના કારણે હિમનદીઓ પીગળી રહી છે ત્યારે હવે પહાડોમાં પણ ગરમીનો અનુભવ થઈ રહ્યો છે. ચાલો જાણીએ મૂશળધાર વરસાદ અને હવામાન પરિવર્તનનો શું સંબંધ છે?
હવામાન પરિવર્તન સાથે ભારે વરસાદનું જોડાણ
ઈમ્પીરીયલ કોલેજ લંડન ખાતે ગ્રાન્થમ ઈન્સ્ટીટ્યુટમાં ક્લાઈમેટ ચેન્જ એન્ડ એન્વાયર્નમેન્ટના વરિષ્ઠ લેક્ચરર ફ્રેડરીક ઓટ્ટોએ જણાવ્યું હતું કે જ્યારે આપણે ભારે વરસાદની વાત કરીએ છીએ ત્યારે આપણે ક્લાઈમેટ ચેન્જ વિશે પણ વાત કરવી પડે છે. ઓટ્ટોએ સમગ્ર વિશ્વમાં આબોહવા પરિવર્તનને કારણે આટલો વરસાદ કેવી રીતે થયો તેની માહિતી આપી. તેમણે કહ્યું કે વૈશ્વિક સ્તરે વધુ વરસાદ પડી રહ્યો છે કારણ કે ગરમ વાતાવરણ વધુ ભેજ જાળવી શકે છે. જો લોકો તેલ, ગેસ અને કોલસો સળગાવવાનું ચાલુ રાખશે. તો વાતાવરણ ગરમ રહેશે અને ભારે વરસાદ ચાલુ રહેશે અને લોકો પૂરમાં જીવ ગુમાવતા રહેશે.
વૈજ્ઞાનિકે માહિતી આપી હતી
સોશિયલ મીડિયા હેન્ડલ પર એક પોસ્ટમાં તેમણે લખ્યું છે કે જ્યારે ગ્લોબલ વોર્મિંગ સાથે વરસાદ પડે છે ત્યારે ભારે વરસાદ પડે છે. તેમણે કહ્યું કે ગરમ વાતાવરણમાં વધુ ભેજ હોય છે જે ભારે વરસાદના રૂપમાં પડે છે.
ક્લાઇમેટ ચેન્જ સાથે હીટવેવનું કનેક્શન
વૈજ્ઞાનિકો કહે છે કે પશ્ચિમ આફ્રિકા અને સાહેલમાં ખતરનાક હીટવેવ માનવ-પ્રેરિત આબોહવા પરિવર્તન વિના “અશક્ય” હતા. ભારતમાં હીટવેવના કારણ વિશે વાત કરીએ તો તે ગ્લોબલ વોર્મિંગ છે, જે અશ્મિભૂત ઇંધણને બાળવા, વૃક્ષો કાપવા અને પ્રદૂષણ, ઉદ્યોગો, કારખાનાઓ જેવી માનવીય પ્રવૃત્તિઓને કારણે થાય છે. જેના કારણે પૃથ્વીના સરેરાશ તાપમાનમાં વધારો જોવા મળી રહ્યો છે. ગ્લોબલ વોર્મિંગને કારણે તાપમાન અને હવામાનની પેટર્નમાં ફેરફાર થઈ શકે છે.
ગુરુવારે વર્લ્ડ વેધર એટ્રિબ્યુશન (ડબ્લ્યુડબ્લ્યુએ) એ એક અહેવાલ રજૂ કર્યો હતો જે મુજબ એપ્રિલની શરૂઆતમાં આફ્રિકાના સાહેલ પ્રદેશમાં હીટવેવ લોકો દ્વારા થતા હવામાન પરિવર્તનને કારણે થયું હતું. પશ્ચિમ આફ્રિકન દેશો માલી અને બુર્કિના ફાસોએ 1 એપ્રિલથી 5 એપ્રિલ સુધી ભારે ગરમીનો અનુભવ કર્યો હતો. જેમાં તાપમાન 45 °C (113 °F) થી ઉપર વધ્યું હતું, જેના પરિણામે ઘણા લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા. અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે ગરમીના આ પાંચ દિવસ 200 વર્ષમાં એક વખતની ઘટના છે. પરંતુ ગરમી વધવાથી આ વલણો ભવિષ્યમાં પણ ચાલુ રહેશે.
આબોહવા પરિવર્તન માટે પગલાં
સુપ્રીમ કોર્ટે 8 એપ્રિલે ક્લાઈમેટ ચેન્જ પર એક મોટું પગલું ભર્યું હતું. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે જળવાયુ પરિવર્તન જીવનના અધિકારની ગેરંટી પર અસર કરે છે. જેના એક સપ્તાહ બાદ હવે સુપ્રીમ કોર્ટે વધુ એક નિર્ણય સંભળાવ્યો છે, કોર્ટે કહ્યું છે કે જળવાયુ પરિવર્તન દેશના ભવિષ્ય પર ખતરનાક અસર કરી શકે છે. કોર્ટે કહ્યું કે લોકો પોતાની મૂર્ખતાને કારણે જંગલનો નાશ કરી રહ્યા છે.
